Liefste Aalsmeer

‘Liefste Aalsmeer’ stond boven de herdenkingsspeech die ik op 4 mei 2018 uitsprak bij het monument van de Hells Fury in Nieuw Oosteinde, Aalsmeer.

Onze voormalige oppas, Peggy, was ons afscheidscadeau niet vergeten – een boek over mijn grootvader die in de tweede wereldoorlog vermist is geraakt. Het herdenkingsthema van 2018, ‘verzet’, was voor haar aanleiding mij te vragen over mijn grootvader te vertellen. Dit vertelde ik op 4 mei in 5 minuten over mijn grootvader:

“‘Liefste, wij zijn op reis, waarschijnlijk naar Duitsland. Het gaat mij heel goed en ik ben vol vertrouwen.’ Op 4 mei denk ik altijd aan mijn grootvader Sam die ik nooit heb gekend. En aan mijn grootmoeder die bleef hopen dat hij ooit thuis kwam. ‘Wees moedig en sterk, speciaal met het oog op het ongeboren kindje. Wees heel veel voor Illy en baby, maak het hen vrolijk en blij.’

Mijn moeder Illy is op dat moment zes jaar, mijn tante twee en mijn jongste tante moet nog worden geboren. Hun vader is burgemeester van een gemeente in het oosten van het land. Samen met het gemeentepersoneel is hij begin 1945 gearresteerd, op verdenking van hulp aan onderduikers. ‘Wij zijn zoveel samen op reis geweest. Ook nu ga je in gedachten met mij mee.’

Misschien schreef de bemanning van de Hells Fury ook een afscheidsbrief, aan hun dierbaren voordat zij over het kanaal heen vlogen. Mijn opa kan het, net als zij, niet navertellen. Hij komt niet terug. Vandaar dat wij verhalen uit die tijd blijven koesteren.

Toen Peggy mij vroeg op deze plek te spreken moest ik denken aan het fragment ‘Vuur van de hemel’ uit een brief van mijn oma begin 1944. ‘Wij waren net op verjaardagsvisite toen er enorme formaties vliegtuigen overkwamen. Een luchtgevecht ontstond en een grote bommenwerper werd in brand geschoten. Het was een vreselijk gezicht hoe het toestel nog brandend probeerde te vliegen. Sam hield een auto aan om gauw op de plek des onheils te zijn.’ Mijn moeder Illy, toen 5 jaar, ‘bracht net een vriendinnetje naar huis en kroop met een jankende hond in de kelder. Ze vertelde dat er vuur van de hemel viel en was erg bang.’

‘Wil je iets bereiken,’ vertelt mijn opa eens, ‘dan moet je in het hol van de leeuw zijn.’ Piloten en andere vluchtelingen verbergt hij in huis of elders in de gemeente. Hij vervoert ze achterop zijn motorfiets of laat ze vervoeren door de brandweer met gillende sirene.

Het hol van de leeuw komt pas echt dichtbij als hij eind 1943 voor het eerst wordt gearresteerd. ‘Boven alles moet gaan de zorg voor de kinderen,’ schrijft hij uit de gevangenis van Scheveningen. ‘Wat er ook gebeurt, laat hen er nooit de dupe van worden. Vooral voor Illy die zo gevoelig is, moet alles zonnig en blij blijven.’ Gelukkig komt hij dit keer met de schrik vrij. ‘Ik kan bijna niet slapen, zo blij ben ik!’ reageert de kleine Illy. ‘Laten de Duitsers nu maar in een huisje wonen zonder pappie.’

‘Het lijkt hier wel een leeuwenkuil,’ vertelt mijn oma als Sam begin 1945 voor de tweede keer is gearresteerd. ‘Zoals alles met grendels, hekken en machinegeweren is afgesloten…’ Na drie dagen verhoor is hij in de gevangenis van Assen beland.

‘’s Nachts werden we op transport gezet,’ vertelt een overlevende. ‘Aan elkaar gebonden met parachute touwen liepen we naar het station.’ Ergens lukt het mijn opa zijn afscheidsbriefje weg te smokkelen: ‘Liefste wij zijn op reis…’ Zijn bestemming blijkt concentratiekamp Neuengamme te zijn.

Als hij daar, vlak voor de bevrijding, op een vrachtauto wordt geladen, is hij volgens vrienden vol goede moed. ‘Ik hoop je spoedig bij mij thuis te zien,’ roept hij hen nog na. Zijn bestemming blijft dit keer onbekend.

Wat ging er door hem heen? Vraag ik me wel eens af. ‘Misschien leef ik het leven van een vroegere voorouder,’ overpeinst hij eerder in zijn leven, ‘om zijn werk ten einde te brengen. Zie je, hoe mooi dat zou zijn? Het bindt je werk aan dat van een voorganger en vormt één geheel. Misschien pas bij onze dood dat we het begin en het einde van het verhaal zullen weten.’

Ik hoor dat er steeds meer bekend is over de bemanningsleden van de Hells Fury en hun familie. Zullen wij hun verhalen en de onze met elkaar blijven delen? Dank u wel!”

Bronnen: https://www.groenegroei.com/liefste-wij-zijn-op-reis/

Contactgegevens:

's Gravelandseweg 120

1217 EZ HILVERSUM

+31 (0)  6 11400037
Info [apenstaartje]
GroeneGroei [punt] com